Szlaki piesze
Borami Dorzecza Supraśli (zielony, dł. 36,5 km)
https://wielkilas.pl/szlak/borami-dorzecza-suprasli/
Grabówka Pomnik – Leśniczówka Zielona – Leśniczówka Krasny Las – Jezioro Komosa – Rezerwat Krasne – Supraśl – Podsupraśl – Kol. Krzemienne – Surażkowo – Łaźnie – Podłaźnie – Kopna Góra
Cała trasa dostępna dla rowerzystów, jednakże początkowy odcinek od Grabówki mogą cechować pewne utrudnienia. Szlak prowadzi przez lasy Puszczy Knyszyńskiej, co sprawia, że jest atrakcyjny przyrodniczo i krajobrazowo. Na trasie m.in. urokliwe jezioro Komosa, rezerwat Krasne, Leśna Galeria Rzeźb, zabytki Supraśla oraz Arboretum w Kopnej Górze.
Warto zobaczyć:
- pomnik poświęcony ofiarom II wojny światowej w Grabówce;
- w Supraślu: cerkiew pw. Zwiastowania NMP, Pałac Opatów, budynki klasztorne, Muzeum Ikon, cerkiew pw. św. Jana Teologa, kaplice grobowe Zachertów i Buchholtzów, kościół pw. św. Trójcy, kościół pw. MB Królowej Polski, Pałac Buchholtzów, starą pocztę (dawny dom ogrodnika), dom Kleina (siedziba Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu), Dom Staromiejski (siedziba PKPK), domy tkaczy, świętą sosnę, zabytkowy system wodny;
- Leśną Galerię Rzeźb poświęconą powstańcom 1863 roku w uroczysku Krzyże oraz 250-letni dąb szypułkowy – pomnik przyrody o obwodzie ok. 380 cm;
- pomnik w Łaźniach poświęcony pamięci pomordowanych w czasie II wojny światowej mieszkańców pobliskich wsi;
- Arboretum im. Powstańców 1863 roku w Kopnej Górze.
Dawnego Pogranicza (żółty, dł. 50 km)
https://wielkilas.pl/szlak/dawnego-pogranicza/
Sokółka – Bachmatówka – Stara Rozedranka – Wilcza Jama – Góra Jasienicha – Niemczyn – Zamczysk – Brzozówka – Wojtachy – Rezerwat Wielki Las – Nowiny Kasjerskie – Poniklica – Knyszyn
Trasa w całości dostępna dla rowerzystów. Łączy ze sobą dwa historyczne miasta: Sokółkę i Knyszyn. Prowadzi północnym skrajem Puszczy Knyszyńskiej, czyli dawnym pograniczem Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Warto zobaczyć:
- w Sokółce: kościół pw. św. Antoniego, cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego, cmentarz żydowski, ekspozycje Muzeum Społecznego Ziemi Sokólskiej;
- kościół katolicki pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Starej Rozedrance;
- Górę Zamkową w Podzamczysku;
- drewniany krzyż przed Zamczyskiem;
- drewniany wiatrak w okolicach Wojtach;
- w Knyszynie: układ urbanistyczny centrum miasta, kościół pw. św. Jana Ewangelisty, drewniany lamus plebański, dom mieszkalny przy ul. Kościelnej, pozostałość parku dworskiego, pomnik króla Zygmunta Augusta, Izbę Regionalną, lokomotywę parową na stacji kolejowej.
Im. prof. Witolda Sławińskiego (zielony, dł. 23 km)
https://wielkilas.pl/szlak/witolda-slawinskiego/
Czarna Białostocka – Zalew Czapielówka – Czarna Wieś Kościelna – Klimki – Wólka Ratowiecka – Wólka Przedmieście – Katrynka – Góry Leńce – Jurowce
Trasa w całości dostępna dla rowerzystów. Możliwe miejscowe utrudnienia w okolicy Gór Leńce. Trasa bierze swój początek na przystanku PKS/PKP w Czarnej Białostockiej. Niezwykle urokliwa ze względu na walory krajobrazowe.
Warto zobaczyć:
- w Czarnej Białostockiej: pomnik Żwirki i Wigury, kościół pw. św. Rodziny, cerkiew pw. Niewiast Niosących Wonności, lokomotywę kolejki wąskotorowej – „ciuchcię” przy Nadleśnictwie, drewniany dom „Belweder” przy ul. Leśnej;
- w Czarnej Wsi Kościelnej: warsztaty twórców ludowych – garncarzy i kowala, kościół pw. MB Anielskiej;
- drewniany młyn na rzece Czarnej w kol. Ratowiec;
- Jurajski Park Dinozaurów w Jurowcach;
- Muzeum Wsi Białostockiej – Skansen w Osowiczach w pobliżu Jurowiec.
Królowej Bony (niebieski, dł. 75,5 km)
https://wielkilas.pl/szlak/krolowej-bony/
Tykocin – Góra – Krypno – Knyszyn – Poniklica – Grądy Mierestki – Kopisk – Rezerwat Krzemianka – Karczmisko – Czarna Wieś Kościelna – Czarna Białostocka – Rezerwat Budzisk – Rezerwat Międzyrzecze – Kopna Góra
Szlak niemal na całej długości dostępny dla rowerzystów (jedyne utrudnienia na odcinku Knyszyn–Poniklica). Trasa o zróżnicowanych walorach historycznych i przyrodniczych. Biegnie przez dwa historyczne miasta: Tykocin i Knyszyn, a także atrakcyjne przyrodniczo rezerwaty: Krzemianka z pozostałościami neolitycznej kopalni krzemienia oraz Budzisk i Międzyrzecze.
Warto zobaczyć:
- w Tykocinie: układ urbanistyczny rynku, pomnik Stefana Czarneckiego, zespół kościelny pw. Świętej Trójcy, synagogę, Dom Talmudyczny z ekspozycją muzealną, zespół dawnego kościoła i klasztoru bernardynów, alumnat wojskowy, odbudowany zamek;
- kościół pw. Narodzenia NMP w Krypnie;
- w Knyszynie: układ urbanistyczny centrum miasta, kościół pw. św. Jana Ewangelisty, drewniany lamus plebański, dom mieszkalny przy ul. Kościelnej, pozostałość parku dworskiego, pomnik króla Zygmunta Augusta, Izbę Regionalną, lokomotywę parową na stacji kolejowej;
- neolityczne kopalnie krzemienia w rezerwacie Krzemianka;
- w Czarnej Wsi Kościelnej: warsztaty twórców ludowych – garncarzy i kowala, kościół pw. MB Anielskiej;
- w Czarnej Białostockiej: pomnik Żwirki i Wigury, kościół pw. św. Rodziny, cerkiew pw. Niewiast Niosących Wonności, lokomotywę kolejki wąskotorowej – „ciuchcię” przy Nadleśnictwie, drewniany dom „Belweder” przy ul. Leśnej;
- Arboretum im. Powstańców 1863 roku w Kopnej Górze.
Napoleoński (niebieski, dł. 36 km)
https://wielkilas.pl/szlak/napoleonski/
Krynki – Nowa Świdziałówka – Leśniczówka Turowo – Królowy Most – Zajma – Żednia
Szlak na całej swej długości dostępny dla rowerzystów. Jego nazwa związana jest z historycznym traktem z 1812 roku, którym armia Napoleona wracała z nieudanej wyprawy na Moskwę. W rzeczywistości biegnie nim zaledwie przez 5 km. Prowadzi m. in. Przez Królowy Most, którego nazwa pochodzi, według tradycji, od mostu zbudowanego w ciągu jednej nocy dla króla Zygmunta Augusta, jadącego do Grodna. Dziś miejscowość ta jest znana jako miejsce akcji komedii Jacka Bromskiego „U Pana Boga za piecem” i „U Pana Boga w ogródku”.
Warto zobaczyć:
- w Krynkach: wyjątkowy układ urbanistyczny rynku, kościół pw. św. Anny, cerkiew pw. Narodzenia NMP, budynki dawnych synagog, kirkut, park podworski, można tu również ugasić pragnienie z wiecznie bijącego źródła artezyjskiego;
- w Królowym Moście: aleję pomnikowych drzew (głównie lip), kaplicę pw. św. Anny, cerkiew pw. św. Anny;
- mogiłę powstańca styczniowego 1863 roku w Nowej Świdziałówce.
Puszczański (czerwony, dł. 30 km)
https://wielkilas.pl/szlak/puszczanski/
Czarna Białostocka – Rezrwat Jesionowe Góry – Leśniczówka Wilcza Jama – Gajówka Jesienicha – Kumiałka – Wasilówka – Marchelówka – Janów
Szlak w całości dostępny dla rowerzystów. W większości biegnie leśnymi drogami Puszczy Knyszyńskiej. Umożliwia poznanie lasów grądowych w rezerwacie Jesionowe Góry, szczególnie pięknych wczesną wiosną w czasie kwitnienia zawilców i kokoryczy. Szlak przebiega przez miejscowości z warsztatami twórców ludowych.
Warto zobaczyć:
- w Czarnej Białostockiej: pomnik Żwirki i Wigury, kościół pw. św. Rodziny, cerkiew pw. Niewiast Niosących Wonności, lokomotywę kolejki wąskotorowej – „ciuchcię” przy Nadleśnictwie, drewniany dom „Belweder” przy ul. Leśnej;
- warsztaty tkackie w Kumiałce, Wasilówce i Janowie.
Skrajem Puszczy Knyszyńskiej (żółty, dł. 56 km)
https://wielkilas.pl/szlak/skrajem-puszczy-knyszynskiej/
Sobolewo – Henrykowo – Kamionka – Zajezierce – Leśniczówka Słomianka – Sokole – Dzierniakowo – Gródek – Straszewo – Bielewicze – Zubry – Mostowlany – Świsłoczany – Zubki – Wierobie
Szlak w całości dostępny dla rowerzystów. Biegnie południowym skrajem Puszczy Knyszyńskiej. Umożliwia poznanie niewielkich, ale za to ciekawych historycznie i krajobrazowo miejscowości w lasach Puszczy Knyszyńskiej.
Warto zobaczyć:
- w Sobolewie: założenie dworskie, zespół stawów;
- w Gródku: cerkiew pw. Narodzenia NMP, kościół p.;. Najświętszego Serca Pana Jezusa, Górę Zamkową, kirkut,
- cerkiew pw. św. Jana Teologa w Mostowlanach.
Supraski (żółty, dł. 16 km)
https://wielkilas.pl/szlak/supraski/
Supraśl – Podsupraśl – Rezerwat Jałówka – Ożynnik – Buksztel – Czarna Białostocka
Trasa w większości dostępna dla doświadczonych rowerzystów. Łączy dwa ważne miasta Puszczy Knyszyńskiej – Supraśl i Czarną Białostocką.
Warto zobaczyć:
- w Supraślu: cerkiew pw. Zwiastowania NMP, Pałac Opatów, budynki klasztorne, Muzeum Ikon, cerkiew pw. św. Jana Teologa, kaplice grobowe Zachertów i Buchholtzów, kościół pw. św. Trójcy, kościół pw. MB Królowej Polski, Pałac Buchholtzów, starą pocztę (dawny dom ogrodnika), dom Kleina (siedziba Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu), Dom Staromiejski (siedziba PKPK), domy tkaczy, świętą sosnę, zabytkowy system wodny;
- ścieżkę edukacyjną w rezerwacie Jałówka;
- w Czarnej Białostockiej: pomnik Żwirki i Wigury, kościół pw. św. Rodziny, cerkiew pw. Niewiast Niosących Wonności, lokomotywę kolejki wąskotorowej – „ciuchcię” przy Nadleśnictwie, drewniany dom „Belweder” przy ul. Leśnej.
Szlak do Góran (żółty, dł. 14,8 km)
https://wielkilas.pl/szlak/do-goran/
Waliły Stacja – Słuczanka – Górany
Szlak w całości dostępny dla rowerzystów. Trasa o walorach krajobrazowych, znana jako Droga Górańska. Wyznakowana z myślą o turystach, którzy chcieli dotrzeć ze stacji PKP w Waliłach do Góran, gdzie mieściła się Studencka Baza Namiotowa. Obecnie jest to szlak łącznikowy pomiędzy Waliłami a węzłem szlaków w Nowej Świdziałówce.
Śladami Powstania Styczniowego (czerwony, dł. 49 km)
https://wielkilas.pl/szlak/sladami-powstania-styczniowego/
Sokółka – Zawistowszczyzna – Lipina – Rezerwat Międzyrzecze – Kopna Góra – Podłaźnie – Lipowy Most – Rezerwat Góra Pieszczana – Rezerwat Chomontowszczyzna – Uroczysko Piereciosy – Waliły Stacja
Szlak w zdecydowanie większej części dostępny dla rowerzystów. Znaczne utrudnienia w okolicach rezerwatu Chomontowszczyzna. Trasa o walorach historycznych. Atrakcje znajdujące się na szlaku bezpośrednio nawiązują do powstania z 1863 roku.
Warto zobaczyć:
- w Sokółce: kościół pw. św. Antoniego, cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego, cmentarz żydowski, ekspozycje Muzeum Społecznego Ziemi Sokólskiej;
- Arboretum im. Powstańców 1863 roku w Kopnej Górze;
- tropy żubrów (przy odrobinie szczęścia) w rezerwacie Chomontowszczyzna.
Świętej Wody (niebieski, dł. 27,5 km)
https://wielkilas.pl/szlak/swietej-wody/
Białystok – Nowodworce – Wasilków – Święta Woda – Dąbrówki – Studzianki – Supraśl
Szlak dostępny dla rowerzystów. Poważne utrudnienia na rzece Supraśl – zerwany most. Łączy dwa miasta: Supraśl i Wasilków. Prowadzi przez znane miejsca kultu maryjnego z cudownym źródełkiem – Świętą Wodę.
Warto zobaczyć:
- w Wasilkowie: renesansowy układ przestrzenny miasta, kościół pw. Przemienienia Pańskiego, cerkiew pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, cmentarz katolicki;
- Sanktuarium pw. MB Bolesnej i Górę Krzyży w Świętej Wodzie;
- drewniany wiatrak holenderski w Studziankach;
- w Supraślu: cerkiew pw. Zwiastowania NMP, Pałac Opatów, budynki klasztorne, Muzeum Ikon, cerkiew pw. św. Jana Teologa, kaplice grobowe Zachertów i Buchholtzów, kościół pw. św. Trójcy, kościół pw. MB Królowej Polski, Pałac Buchholtzów, starą pocztę (dawny dom ogrodnika), dom Kleina (siedziba CKiR), Dom Staromiejski (siedziba PKPK), domy tkaczy, świętą sosnę, zabytkowy system wodny.
Tatarski Duży (zielony, dł. 57 km)
https://wielkilas.pl/szlak/tatarski-duzy/
Sokółka – Szyszki – Bohoniki – Stara Kamionka – Wierzchlesie – Talkowszczyzna – Sosnowik – Nowa Świdziałówka – Górany – Nietupa – Sanniki – Kruszyniany
Szlak dostępny dla rowerzystów. Łączy dwie miejscowości charakteryzujące się pozostałościami polskiego orientu: Bohoniki i Kruszyniany. Umożliwia spotkanie z żywą religią, tradycją i kulturą tatarską, która zadomowiła się na tych terenach dzięki królowi Janowi III Sobieskiemu, który nadał te ziemie (dawna ekonomia grodzieńska) Tatarom w 1679 roku.
Warto zobaczyć:
- w Sokółce: kościół pw. św. Antoniego, cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego, cmentarz żydowski, ekspozycje Muzeum Społecznego Ziemi Sokólskiej;,
- meczety i mizary w Kruszynianach i w Bohonikach;
- drewniane budownictwo ludowe w Wierzchlesiu.
Tatarski Mały (niebieski, dł. 19 km)
https://wielkilas.pl/szlak/tatarski-maly/
Kruszyniany – Józefowo – Leśniczówka Józefowo – Waliły Stacja
Trasa dostępna dla rowerzystów. Ważny ośrodek polskiego islamu – Kruszyniany. Ciekawa pod względem krajobrazowym, historycznym i kulturowym.
Warto zobaczyć:
- meczet i mizar w Kruszynianach.
Wzgórz Świętojańskich (czerwony, dł. 27 km)
https://wielkilas.pl/szlak/wzgorz-swietojanskich/
Sokole – Świnobrud – Uroczysko Popówka – Downiewo – Królowy Most – Góra Św. Jana – Cieliczanka – Supraśl
Trasa częściowo dostępna dla rowerzystów – trudny odcinek od okolic Kołodna do Królowego Mostu (jednakże w sam raz dla rowerzystów lubiących wyzwania). Szlak niezwykle atrakcyjny pod względem krajobrazowym. Biegnie grzbietem Wzgórz Świętojańskich, przeskakuje nad puszczańskimi rzekami oraz zagląda do okolicznych uroczysk z ciekawą historią (m.in. do Popówki).
Warto zobaczyć:
- drewniane krzyże przydrożne we wsi Downiewo;
- pomnik w nieistniejącej wsi Popówka;
- w Królowym Moście: aleję pomnikowych drzew (głównie lip), kaplicę pw. św. Anny, cerkiew św. Anny;
- głaz z tablicą pamiątkową oraz sosną z krzyżem na górze św. Jana – symboliczne miejsce kaźni kilkudziesięciu powstańców z 1863 roku;
- w Supraślu: cerkiew pw. Zwiastowania NMP, Pałac Opatów, budynki klasztorne, Muzeum Ikon, cerkiew pw. św. Jana Teologa, kaplice grobowe Zachertów i Buchholtzów, kościół pw. św. Trójcy, kościół pw. MB Królowej Polski, Pałac Buchholtzów, starą pocztę (dawny dom ogrodnika), dom Kleina (siedziba CKiR), Dom Staromiejski (siedziba PKPK), domy tkaczy, świętą sosnę, zabytkowy system wodny.