Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej (PKPK) utworzono w maju 1988 r. Nosi on imię prof. Witolda Sławińskiego, biologa i krajoznawcy. Park obejmuje obszar lasów i dolin rzecznych o powierzchni 72 860 ha. Wokół Parku utworzono strefę ochronną, tzw. „otulinę”, o powierzchni 53 827 ha. PKPK należy do największych parków  - wraz z otuliną liczy ponad 126 tys. ha. Jest to Park typowo leśny. Lasy i zadrzewienia zajmują 85% jego powierzchni. Pozostałe 15% to łąki, pola, wody i zabudowa

Położenie. Położony jest we wschodniej części województwa podlaskiego, na obszarze Wysoczyzny Białostockiej oraz Wzgórz Sokólskich, w rejonie 11 gmin, tj. Czarna Białostocka, Dobrzyniewo Duże, Gródek, Janów, Knyszyn, Krynki, Michałowo, Sokółka, Supraśl, Szudziałowo i Wasilków. Tereny PKPK cechują się wysokim stopniem naturalności i stosunkowo niewielkim poziomem zanieczyszczeń.

Cel ochrony. Celem ochrony Parku stał się jeden z najlepiej zachowanych kompleksów leśnych w Polsce, a wraz z nim puszczańskie rzeki, cieki i źródliska, jak również urozmaicona rzeźba polodowcowa terenu. Ochronie podlegają również walory kulturowe i historyczne Puszczy Knyszyńskiej.

Pod koniec lat siedemdziesiątych powstała koncepcja wielkoprzestrzennych form ochrony przyrody i krajobrazu, obejmująca uzupełniający się system parków narodowych, parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu, rozszerzony z czasem o użytki ekologiczne. Realizując politykę Państwa w tym zakresie, przystąpiono do wyznaczania granic parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu w dawnym województwie białostockim. W 1986 r. utworzono 6 obszarów chronionego krajobrazu: "Puszcza Białowieska", "Puszcza Knyszyńska", "Dolina Narwi", "Dolina Biebrzy", "Dolina Bugu" i "Wzgórza Sokólskie". Wreszcie uchwałą Nr XXVI/172/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 maja 1988 r. utworzono Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. Profesora Witolda Sławińskiego. W późniejszym czasie wprowadzono pewne zmiany w przepisach prawnych dotyczących Parku. Aktualnie obowiązują przepisy zawarte w rozporządzeniu Nr 3/99 Wojewody Białostockiego z dnia 20 maja 1998 r., opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Białostockiego Nr 10, poz. 47.

Celem Parku jest ochrona i zachowanie zasobów przyrodniczych, walorów kulturowych i historycznych Puszczy Knyszyńskiej, a także stworzenie warunków do prowadzenia działalności naukowej i dydaktycznej oraz rozwijanie turystyki kwalifikowanej i wypoczynku.

Grunty orne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego, w odróżnieniu od parku narodowego czy rezerwatu przyrody, pozostają w gospodarczym wykorzystaniu. Działalność gospodarcza podlega jednak pewnym rygorom. Zasady zagospodarowania i wykorzystania Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej określa cytowane rozporządzenie Wojewody Białostockiego. Obejmują one między innymi:

• zakaz lokalizacji inwestycji uciążliwych dla środowiska,
• uzgadnianie z Dyrektorem Parku projektów działań gospodarczych mogących wywrzeć istotny wpływ na walory przyrodnicze i krajobrazowe Parku,
• prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej, rolnej, rybackiej i łowieckiej,
• zakaz zmiany stosunków wodnych w sposób mogący pogorszyć bilans wodny,
• zakaz naruszania powierzchni ziemi oraz tworzenia nowych miejsc eksploatacji powierzchniowej surowców mineralnych i organicznych, z wyjątkiem potrzeb lokalnych,
• rozwijanie turystyki kwalifikowanej i wypoczynku, a ograniczenie penetracji Parku przez turystów zmotoryzowanych,
• otaczanie opieką miejsc pamięci narodowej, zabytków przyrodniczych i kulturowych oraz rzemiosła artystycznego i twórczości ludowej.

Od 9 sierpnia 2001 r. obowiązuje Plan Ochrony Parku Krajobrazowego zatwierdzony rozporządzeniem Nr 22/01 Wojewody Podlaskiego.

Do zadań statutowych Dyrekcji Parku należy:

• gromadzenie informacji o wszelkich formach działalności ludzkiej na obszarze Parku,
• inspirowanie i podejmowanie działań mających na celu ochronę jego walorów,
• współdziałanie z administracją rządową, samorządową, leśną i organizacjami społecznymi,
• inicjowanie prac naukowo-badawczych i monitoringowych stanu środowiska,
• szeroko pojęta edukacja ekologiczna.

Mimo licznych zadań, Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej nie jest gospodarzem terenu. Funkcję tę pełnią w obrębie swoich granic administracyjnych zarządy gmin, a w odniesieniu do Lasów Państwowych poszczególne nadleśnictwa.

Wiosna w Puszczy
Fot. Agnieszka Radulska